Κι άλλος Καρυωτάκης....

Ο ποιητής της θλίψης και της αμφισβήτησης. 

Κώστας Καρυωτάκης (30 Οκτωβρίου 1896 –21 Ιουλίου 1928)

                                     

ΒΙΟΓΡΑΦΙΑ

Γεννήθηκε στην Τρίπολη. Λόγω της εργασίας του πατέρα του, η οικογένεια του αναγκαζόταν να αλλάζει συχνά τόπο διαμονής. Έζησαν στη Λευκάδα, την Πάτρα, τη Λάρισα, την Καλαμάτα και το Αργοστόλι, την Αθήνα (1909-1911) και στα Χανιά όπου έμειναν ως το 1913. Από νεαρή ηλικία, περίπου δεκαέξι ετών, δημοσίευε ποιήματά του σε παιδικά περιοδικά ενώ το όνομά του αναφέρεται και σε διαγωνισμό διηγήματος της Διαπλάσεως των παίδων. Το 1913, γράφτηκε στη Νομική Σχολή της Αθήνας και στα τέλη του 1917 απέκτησε το πτυχίο του.

    Για ένα διάστημα επιχείρησε να ασκήσει το επάγγελμα του δικηγόρου, ωστόσο η έλλειψη πελατείας τον ώθησε στην αναζήτηση θέσης δημοσίου υπαλλήλου. Διορίστηκε υπουργικός γραμματέας Α' στην Νομαρχία Θεσσαλονίκης ενώ μετά την οριστική απαλλαγή του από τον ελληνικό στρατό, τοποθετήθηκε σε διάφορες δημόσιες υπηρεσίες, μεταξύ των οποίων οι νομαρχίες Σύρου, Άρτας και Αθήνας. Στο τέλος για ν' αποφύγει τις μεταθέσεις, απ' τη μια νομαρχία στην άλλη, μεταπήδησε στο Υπουργείο Προνοίας και μάλιστα στην κεντρική του υπηρεσία, στην Αθήνα. Ασχολήθηκε με το συνδικαλισμό και εξελέγη Γεν. γραμματέας του Δ. Σ. της ενώσεως δημ. υπαλλήλων Αθηνών.

    

Τ' αστέρια τρεμουλιάζουνε καθώς
 το μάτι ανοιγοκλεί προτού δακρύσει...

Η πρώτη του ποιητική συλλογή, Ο Πόνος του Ανθρώπου και των Πραμάτων, δημοσιεύτηκε το 1919 και δεν έλαβε ιδιαίτερα θετικές κριτικές.

 Τον ίδιο χρόνο, εξέδωσε το σατιρικού περιεχομένου περιοδικό Η Γάμπα, του οποίου η δημοσίευση όμως απαγορεύτηκε μετά από έξι τεύχη κυκλοφορίας. 

Η δεύτερη συλλογή του,  με τίτλο Νηπενθή, εκδόθηκε το 1921.               

Η λέξη "Νηπενθής'' είναι ομηρική ("νηπενθές φάρμακον") και σημαίνει αυτός που διώχνει τον πόνο.

Αλλά η Φωνή με παρηγορεί και λέει: «Κράτησε τα όνειρά σου· οι συνετοί δεν έχουν έτσι ωραία σαν τους τρελούς!»

CHARLES BAUDELAIRE

Από την τηλεοπτική σειρά της ΕΡΤ: Μπαλάντα στους άδοξους ποιητές των αιώνων

   Τον Δεκέμβριο του 1927, εκδόθηκε η τελευταία του ποιητική συλλογή, με τίτλο Ελεγεία και Σάτιρες.
... και να γκρεμίσουν [οι στίχοι μου]
αράθυμα του Αχέροντα τον τρόμο που θολώνει
τέλεια του ανθρώπου τη ζωή...

  Το 1928 μετατέθηκε στην Πρέβεζα, όπου και αυτοκτόνησε τον ίδιο χρόνο.

Με το Μηδέν και το Άπειρο να συμφιλιωθούμε».

Το έργο του    
                                                                                                                                         

Εκτός από το ποιητικό του έργο, ο Καρυωτάκης έγραψε επίσης πεζά ενώ έδωσε και μεταφράσεις ξένων λογοτεχνών, όπως του Φρανσουά Βιγιόν.

Ποιήματα   Ο Πόνος του Ανθρώπου και των Πραμάτων (1919)   Νηπενθή (1921)   Ελεγεία και Σάτιρες (1927)   Τελευταία ποιήματα (1928) [Αισιοδοξία, Όταν κατέβουμε τη σκάλα..., Πρέβεζα]   Ανέκδοτα ποιήματα   Μεταφράσεις

Πεζά   Το καύκαλο   Η τελευταία   Ο κήπος της αχαριστίας   Ονειροπόλος   Τρεις μεγάλες χάρες   Φυγή   Το εγκώμιο της θαλάσσης   Κάθαρσις

ΕΠΟΧΗ ΚΑΡΥΩΤΑΚΗ

v  Μεσοπόλεμος: αίσθημα ανικανοποίητου και παρακμής

v  Βαλκανικοί και 1^ος  παγκόσμιος Πόλεμος

v  Ήττα του 1897

v  Απογοήτευση, έλλειψη ιδανικών

v  Βαλκανικοί πόλεμοι, πρώτος παγκόσμιος πόλεμος, Μεγάλη Ιδέα και το γκρέμισμά της,

v  Μικρασιατική καταστροφή

ΚΥΡΙΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΗΣ ΠΟΙΗΣΗΣ ΤΟΥ:

1. δυσκολία προσαρμογής στην πραγματικότητα, εκφράζει το πνεύμα της διάλυσης και της παρακμής της εποχής του
2. έλλειψη ιδανικών ,πεζότητα, μονοτονία
3. ψυχική κούραση, πικρία, απογοήτευση.
4. απαισιοδοξία και τάση φυγής
5. τάση για σαρκασμό και αυτοσαρκασμό
6. ιδεαλιστής= η αλήθεια έξω από αυτή τη ζωή
7. νεορομαντικός και νεοαστικός ρεαλισμός ( γραφειοκρατικός, υπάλληλοι)
8. στο μεταίχμιο δυο εποχών : συμβολισμός- νεορομαντισμός και πρωτοποριακές μορφές ποίησης (πεζολογία- ρεαλισμός)
9. αρχικά αρμονικοί στίχοι (παραδοσιακή ποίηση)και μετά  σπασμωδικοί στίχοι, διασκελισμοί, εναλλαγές μέτρων ηθελημένη παραμέληση (ελευθερωμένος στίχος).
10. Συμβολισμός: μελαγχολική θεώρηση της ζωής, σαρκασμός, διάθεση φυγής
11. επίδραση σε ποιητές της γενιάς του: «καρυωτακισμός».
12. Σάτιρες: σκεπτικιστική στάση απέναντι στις καθιερωμένες αξίες και γνώμες, ειρωνική αποστασιοποίηση από τους γύρω του, αυτοσαρκασμός, ειρωνεία, δριμύς αυτοσαρκασμός, περιφρόνηση για τον εαυτό του και τους γύρω του. (ρεαλισμός)
13. Ελεγεία: νεορομαντισμός, προσωπικός τόνος, ροπή προς το αφηρημένο, συμβολισμός.
14. γλώσσα του η δημοτική, στοιχεία καθαρεύουσας στις σάτιρες, όπου ειρωνεύεται.

Βράδυ, Κώστας Καρυωτάκης

Βράδυ

ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ:

  ανήκει στη συλλογή « Ελεγεία και σάτιρες»,  το ποίημα είναι επηρεασμένο από το νεοσυμβολισμό- μεορομαντισμό = έχει υποβλητικές εικόνες, σύμβολα, μουσικότητα στο στίχο, μελαγχολική διάθεση. 

( Άσκηση: να τα εντοπίσουμε στο ποίημα).

ΘΕΜΑ:

Το δειλινό που πέφτει και έτσι καθώς έρχεται το βράδυ  και υποχωρεί το φως  φανερώνεται η ψυχική διάθεση του ποιητή.

Λέξη – κλειδί= « Βράδυ»: αποτελεί τον τίτλο του ποιήματος και τη συναντάμε μόνο μια φορά μέσα στο ποίημα, στην τελευταία στροφή, αλλά δημιουργεί μια διάχυτη αίσθηση σε όλο το ποίημα.

Χαρακτηριστικά νεοσυμβολισμού :

v  εικόνες υποβλητικές. Στο ποίημα υπάρχουν εικόνες που συνδυάζουν και ήχο ( το αεράκι που ψιθυρίζει, ο ήχος του τρένου, οι καμπάνες που σβήνουν). Αυτές οι εικόνες είναι χαρακτηριστικό της νεοσυμβολι-στικής περιόδου της ποίησης του Καρυωτάκη.

v  Μελαγχολική διάθεση: κυριαρχεί το συναίσθημα της απώλειας (χαρά, ματαιωμένοι πόθοι, χαμένα όνειρα). Ο ποιητής δημιουργεί μια θολή ατμόσφαιρα, αργό χρόνο, απομακρυσμένο χώρο, όπου οι ήχοι φτάνουν αδύναμοι ( ιαχή μακρυσμένη) για να αποδώσει καλύτερα αυτή την αίσθηση της απώλειας και της μελαγχολίας. Και αυτή η αίσθηση συνδυάζεται με τη βραδινή ώρα.

v  Σύμβολα: ένα σύμβολο είναι « το βράδυ»: το σκοτάδι που πέφτει και αλλάζει τους ρυθμούς της ημέρας συμβολίζει τη μελαγχολική διάθεση, το τέλος, τη ματαίωση των στόχων, τα απραγματοποίητα όνειρα.

v  Μουσικότητα στίχου: αργός, λυρικός, μουσικός ρυθμός.

ΔΟΜΗ- ΕΝΟΤΗΤΕΣ:

 το ποίημα αποτελείται από τρεις στροφές που  αποτελεί μια ενότητα.

  Κυριαρχούν  εικόνες που δηλώνουν έμμεσα τη συναισθηματική κατάσταση του ποιητή. Όλα εξηγούνται καλύτερα με τις αισθήσεις για τον ποιητή παρά μέσα από τα λόγια. Γι’ αυτό οι εικόνες ζωντανεύουν αυτές τις αισθήσεις και δε χρειάζεται ο ποιητής να πει πως νιώθει:

α)  η εικόνα (οπτικοακουστική) των μικρών παιδιών που παίζουν ένα ανοιξιάτικο δειλινό σε έναν απομακρυσμένο χώρο ή ακούγονται απόμακρα (μια ιαχή μακρυσμένη). Οι ήχοι από τα παιχνίδια τους ακούγονται αδύναμοι. Υποδηλώνει το αίσθημα της απώλειας, της μοναξιάς.

β) ένα αεράκι που ψιθυρίζει λόγια με «των ρόδων τα χείλη» και μένει. Τονίζεται η απουσία ανθρώπων που δημιουργεί μια διάθεση μελαγχολική. Η εικόνα γίνεται παραστατική με τη μεταφορά ( με των ρόδων τα χείλη).

γ) η εικόνα ανοιχτών παράθυρων που μοιάζουν σα να ανασαίνουν, σα να μετρούν την ώρα. Κι εδώ έχουμε μια προσωποποίηση (ανασαίνουν τα παράθυρα). Υποδηλώνει τη μελαγχολία, την κενότητα, την απογοήτευση.

δ) η εικόνα της άδειας κάμαρας, του άδειου δωματίου που υποδηλώνει και πάλι το αίσθημα της κενότητας της ζωής, των χαμένων ονείρων, της αποξένωσης.

ε) η εικόνα του τρένου που έρχεται από μια χώρα ξένη και άγνωστη. Ο ήχος του τρένου μοιάζει να ακούγεται και υποδηλώνει τον αποχωρισμό , την απώλεια.

Καταλήγει στο συμπέρασμα να βλέπει εμπρός του τα χαμένα του όνειρα .

στ) η εικόνα με τις καμπάνες που σβήνουν= ο ήχος τους είναι τόσο μακρινός που ίσα-ίσα ακούγεται. Σιγά- σιγά ο ήχος τους σβήνει ( μεταφορά)

ζ) η εικόνα με το βράδυ να πέφτει (μεταφορά)  υποδηλώνει μια μελαγχολική διάθεση. Το βράδυ απλώνεται παντού και σιγά- σιγά πέφτει πάνω από την πόλη, πάνω από τα πρόσωπα των ανθρώπων , πάνω από το καθρέφτισμα του ουρανού, πάνω από τη ζωή του ίδιου του ποιητή.

v  Προσέχουμε ότι όλες οι εικόνες υποβάλλουν με πολύ μουσικό και ποιητικό τρόπο τη συναισθηματική κατάσταση του ποιητή που είναι: ένα αίσθημα κενού, απώλειας, μια μελαγχολική διάθεση, μια αίσθηση διάψευσης των ονείρων του.

 Στοιχεία που βοηθούν στο να φανερωθεί η ψυχική αυτή διάθεση του ποιητή είναι:

α) τα εκφραστικά μέσα: μεταφορές ( δες παραπάνω), φράσεις όπως: ιαχή μακρυσμένη, αδειανή κάμαρα, άγνωστη χώρα, παράθυρα ανοιχτά, χαμένα όνειρα, καμπάνες που σβήνουν, βράδυ που πέφτει. 

β) ο αργός μουσικός ρυθμός του στίχου

γ) οι εικόνες

δ) τα αποσιωπητικά στο τέλος του ποιήματος.

v  Γλώσσα: χαρακτηριστικό είναι ότι ο ποιητής χρησιμοποιεί α΄ ενικό πρόσωπο για να δώσει προσωπικό, ρομαντικό και εξομολογητικό τόνο στο ποίημα.

v  Χώρος: παρατηρούμε ότι ο χώρος είναι αστικός. Το βράδυ έρχεται στην πόλη και όχι σε ένα ειδυλλιακό και ευχάριστο τοπίο. Συνήθως όταν γράφονται ποιήματα για τα δειλινά αναφέρονται στη φύση , στην εξοχή, στη θάλασσα. Αντίθετα ο Καρυωτάκης, επειδή αυτή του η μελαγχολία δεν είναι ευχάριστη, αλλά επώδυνη παρουσιάζει το βράδυ μέσα στην πόλη.

v  Στιχουργική: πολύ προσεγμένη. Το ποίημα αποτελείται από 3 τετράστιχες στροφές. Ο 1^ος και ο 3^ος στίχος κάθε στροφής είναι 14στιχος , ο 2^ος και 4^ος  είναι 7στιχοι. Το μέτρο είναι ανάπαιστος, και η ομοιοκαταληξία πλεχτή ( αβαβ).

Σαν δέσμη από τριαντάφυλλα, Κώστας Καρυωτάκης

Και μια εξαιρετική μελλοποίηση από τον Δημήτρη Μαραμή με ερμηνεύτρια την Κορίνα Λεγάκη

Ας ακούσουμε το ποίημα από τον Γ. Π. Σαββίδη στο Σπουδαστήριο του Νέου Ελληνισμού.
                                                    Σαν δέσμη από τριαντάφυλλα

Ο ποιητής

  Πολλά έχουν γραφτεί για τον ποιητή Κώστα Καρυωτάκη, ίσως τη σημαντικότερη ποιητική φωνή της γενιάς του΄20 και από τους πρωτοπόρους της νεωτερικής ποίησης. Πολλοί μεταγενέστεροι ποιητές επηρεάστηκαν από το έργο του, αλλά πιο χαρακτηριστική είναι η επίδραση που άσκησε η ζωή και η αυτοκτονία του σε πολλούς- γνωστή με τον όρο ''Καρυωτακισμός".

Μια ακόμη βιογραφία του ποιητή από το ΕΚΕΒΙ.
Ε΄δω μπορούμε να παρακολουθήσουμε δύο εκπομπές από το ψηφιακό αρχείο της ΕΡΤ αφιερωμένες στη ζωή και το έργο του Κώστα Καρυωτάκη.

ΕΠΟΧΕΣ ΚΑΙ ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ
και ΠΡΕΒΕΖΑ-ΚΩΣΤΑΣ ΚΑΡΥΩΤΑΚΗΣ


Σαν δέσμη από τριαντάφυλλα

Το θέμα:

Η ερωτική ατμόσφαιρα που δημιουργεί στον ποιητή ένα όμορφο καλοκαιρινό βράδυ και η δυσκολία του να ανταποκριθεί θετικά σ' αυτήν.

Η δομή:

Το ποίημα χωρίζεται σε δύο άνισες στροφές που αποτελούν και τις νοηματικές ενότητές του. Η κάθε στροφή έχει διαφορετικό ύφος.

1η ενότητα: "Σαν δέσμη... περιττό". Η καλοκαιρινή βραδιά και η γυναικεία παρουσία προκαλέι στον ποιητή ερωτική διάθεση και ψυχική ευφορία.

2η ενότητα: "Έχω... ονειρευτό". Η αδυναμία του ποιητή να ανταποκριθεί στην ερωτική αυτή ατμόσφαιρα.

ΑΝΑΛΥΣΗ

1η στροφή:
Το ποίημα αρχίζει με μια παρομοίωση (Σαν δέσμη από τριαντάφυλλα). Παράλληλα αυτή η ανθοδέσμη από ρόδα συμβολίζει την ερωτική επιθυμία. Ο ποιητής διακατέχεται από την ερωτική επιθυμία και διάχυτος είναι ο ερωτισμός στην ατμόσφαιρα. Όλες του οι αισθήσεις κινητοποιούνται. Στους δρόμους υπάρχει μια "Χρυσή", "λεπτότατη ευωδιά" (μεταφορά), που του φέρνει ψυχική ευφορία. Εδώ έχουμε μια εικόνα όπου σε πρώτο πλάνο βρισκεται η όσφρηση και σε δεύτερο η όραση. Αυτή η ταυτόχρονη ενέργεια δύο αισθήσεων (όσφρησης και ακοής) ονομάζεται συναισθησία. Στην καρδιά του η καλοσύνη. Μόνο που είναι "αιφνίδια", τον ξαφνιάζει, γιατί δεν την είχε ξανανιώσει. Κι εδώ παρατηρούμε μια "λεπτότατη" ειρωνική διάθεση- ίσως κάτι σαν αυτοσαρκασμό για το ξάφνιασμα που του προκάλεσαν τα γλυκά και χαρούμενα συναισθήματα.
Ακόμη μια εικόνα έρχεται να συμπληρώσει το συναίσθημα ανεμελιάς του ποιητή. Με το παλτό στα χέρια ρεμβάζει αμέριμνος βλέποντας τη σελήνη. 'Ολη η ατμόσφαιρα αποπνέει έναν ερωτισμό, αφού είναι "ηλεκτρισμένη από φιλήματα"(παρομοίωση) ερωτευμένων. Και πάλι όμως μια υποψία ειρωνίας έρχεται να μειώσει την ένταση της σκηνής. Και ο ειρωνικός τόνος κορυφώνεται με τους δύο τελευταίους στίχους που δηλώνουν τη διάσταση ανάμεσα στην ποίηση και τη ζωή. Ο ποιητής είναι από τη φύση του απαισιόδοξος και η ζωή του είναι γεμάτη δυσκολίες. Η ποίησή του δεν αρκεί και δεν μπορεί να εκφράσει την "αιφνίδια" καλοσύνη που ένιωσε αυτό το όμορφο βράδυ. Σε κάποιο άλλο ποίημα του θα πει: "Η ποίηση είναι το καταφύγιο που μισούμε".
Και κάπως έτσι προετοιμάζεται το έδαφος για την ανατροπή....
2η στροφή:
 Αρχίζει με μια προσωπική εξομολόγηση. Με ειλικρίνια σε πρώτο πρόσωπο παραδέχεται οτι δεν μπορεί να χαρεί την προηγούμενη ερωτική ατμόσφαιρα. Η μεταφορά είναι πολύ δυνατή "σπασμένα φτερά" και έρχεται να ανατρέψει το προηγούμενο ευχάριστο κλίμα. Σηματοδοτεί την αντίθεση ανάμεσα στο συναίσθημα και το ύφος της 1ης στροφής και της 2ης. Δεν μπορεί ο ποιητής να χαρεί τον έρωτα, αφού δεν μπορεί να ξεπεράσει τις αναστολές του, να ξεφύγει από τη μιζέρια. Όλες οι ωραίες στιγμές της πρώτης στροφής ακυρώνονται και το μόνο που μένει είναι ένα έντονο συναίσθημα ματαίωσης και μελαγχολίας. Όλα πια είναι καθαρά και μοιάζουν να μην έχουν νόημα. Ούτε το καλοκαίρι, που σηματοδοτεί ευχάριστα πράγματα, δεν τον γεμίζει.Στο τέλος η συσσώρευση των ερωτημάτων που μένουν αναπάντητα, δείχνει οτι όλα είναι μάταια, ανώφελα, άσκοπα. Ο ποιητής παραιτείται και συνειδητοποιεί την ματαιότητα του κόσμου.

•   Υπάρχει πιθανόν μια χρονική απόσταση ανάμεσα στη σκηνή της πρώτης στροφής και σ' αυτήν της δεύτερης. Κι αυτό μπορούμε να το καταλάβουμε από δυο λέξεις. Στην πρώτη στροφή ο ποιητής κρατά "παλτό", ενώ στη δεύτερη στροφή είναι καλοκαίρι. Έτσι ό τι έζησε ένα όμορφο βράδυ σε μεταγενέστερο χρόνο ξεχάστηκε και ο ίδιος επανήλθε στην πραγματικότητα που είναι σκληρή και δεν μπορεί να χωρέσει ούτε κάν το έρωτα- αυτό το θείο αίσθημα.

ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΠΟΙΗΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΜΟΡΦΗΣ

• Το ποίημα  ανήκει στην ποιητική συλλογή "Ελεγεία και Σάτιρες".  Η ελεγεία είναι τοποιητικό έργο που έχει συνήθως θρηνιτικό χαρακτήρα και εκφράζει μέτρια πάθη (εδώ θλίψη και μελαγχολία). Η σάτιρα έχει έντονη ειρωνική διάθεση, σαρκασμό και ασκεί κριτική. Το ποίημα έχει στοιχεία και από τα δύο αυτά είδη. Έχει ελεγειακό τόνο με μελαγχολική διάθεση, τρυφερά συναισθήματα, αλλά και θλίψη. Έχει και σατιρικό τόνο με τον αυτοσαρκασμό, την ειρωνική διάθεση και την αυτοκριτική, κυρίως στην εξομολόγηση της δεύτερης στροφής.  
• Χαρακτηριστικά της ποίησης του Καρυωτάκη που βλέπουμε και στο ποίημα είναι: η μελαγχολική διάθεση, η απαισιοδοξία, η παραίτηση, η ψυχική κούραση, η έλλειψη ιδανικών. βλέπουμε όμως και μια τάση κριτικής και αυτοσαρκασμού. 
• Ο ποιητής επηρεάστηκε από το συμβολισμό και τον νεοροαντισμό και στο ποίημα βρίσκουμε γνωρίσματα αυτών των ρευμάτων. Σύμβολα, μουσική υποβλητικότητα, κατάλληλες λέξεις για να εκφράσουν τον ψυχικό κόσμο του ανθρώπου και υποβλητική ατμόσφαιρα.
• Το ποίημα έχει στοιχεία νεωτερικής ποίησης: ανισομερείς στροφές, ανισοσύλλαβοι στίχοι  χωρίς ομοιοκαταληξία, διασκελισμοί, πρωτοτυπία και τόλμη στην έκφραση, ρευστότητα στο νόημα.
• Ύφος: Απαισιόδοξο, ελεγειακός τόνος, σατιρικός τόνος.
• Στιχουργική: άνισες στροφές με ιαμβικό στίχο, διάσπαρτες τυχαίες ομοικαταληξίες, στίχος ελευθερωμένος.
• Εκφραστικά μέσα: παρομοιώσεις, μεταφορες, εικόνες. 

Φύλλο εργασίας από τον κ. Κόλλια Χρήστο.

Σημειώσεις ποιήματος από κα ΔΑΦΝΗ ΜΠΑΤΣΙΛΑ

Ραψωδία Η 206-315, " Μονομαχία Αίαντα και Έκτορα"

Σημειώσεις ενότητας και χρήσιμες πληροφορίες από τον Ελληνικό Πολιτισμό.
 Μονομαχία Αίαντα-Έκτορα

Ένα πολύ κατατοπιστικό άρθρο του καθηγητή Δ. Μαρωνίτη για τη σκηνή στο Βήμα. "Ξίφος και ζωστήρ"

Νεοελληνική Γλώσσα Α΄ Γυμνασίου, ενότητα 4η: ΦΡΟΝΤΙΖΩ ΓΙΑ ΤΗ ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΥΓΕΙΑ ΜΟΥ

Α. ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ

1. [Είμαστε ό,τι τρώμε]    

Πολύ σοβαρό είναι το πρόβλημα της παιδικής παχυσαρκίας. Οι κακές διατροφικές συνήθειες είναι μια από τις βασικές αιτίες της.
Ας διαβάσουμε, λοιπόν, πως μπορούμε να προλάβουμε την παχυσαρκία:
Πρόληψη εφηβικής παχυσαρκίας

Ας παρακολουθήσουμε και μια μικρή ταινία που προσεγγίζει το πρόβλημα της παιδικής παχυσαρκίας στη σύγχρονη ελληνική κοινωνία.
Παιδική παχυσαρκία


2. [ Παρατηρώντας τα γλυκά...]


3. Η μεσογειακή διατροφή

                         
                     

Η παραδοσιακή μεσογειακή διατροφή έχει αποδειχτεί η πιο υγιεινή διατροφή. Ας διαβάσουμε ποια είναι τελικά αυτή η μεσογειακή διατροφή και ποια είναι τα χαρακτηριστικά της:
                                         
 Παραδοσιακή μεσογειακή διατροφή

Πολύ χρήσιμες πληροφορίες, για μια ισορροπημένη διατροφή, μπορούμε να βρούμε στο βιβλίο της Οικιακής Οικονομίας μας στην ενότητα: Διατροφή.





Β.ΟΝΟΜΑΤΙΚΗ ΦΡΑΣΗ-ΕΠΙΘΕΤΙΚΟΣ ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΣ

Β1.Τι είναι η ονοματική φράση και ποια η λειτουργία της 

στην πρόταση;

Oι πρώτες μου γνώσεις για τα μέρη της πρότασης

Ας θυμηθούμε ορισμένα πράγματα που ήδη έχουμε μάθει στις τελευταίες τάξεις του Δημοτικού σχολείου:

• ◗ Σε κάθε κείμενο, άρα και σε αυτά που διαβάσαμε προηγουμένως, κύριο συστατικό-βασική μονάδα αποτελεί η πρόταση.
• ◗ Kάθε πρόταση αποτελείται από δύο βασικά μέρη. Στο ένα μέρος κεντρική λέξη είναι το ουσιαστικό, ενώ στο άλλο μέρος το ρήμα. Το ένα μέρος, λοιπόν, θα το αναφέρουμε από εδώ κι εμπρός ως ονοματική φράση, ενώ το άλλο ως ρηματική φράση.
Ονοματικές φράσεις – Ρηματικές φράσεις

View more presentations or Upload your own.

Διαπιστώνω ότι:

• ◗ H ονοματική φράση μπορεί να έχει απλή μορφή (π.χ. άρθρο + ουσιαστικό → τα παιδιά) ήδιευρυμένη μορφή (π.χ. άρθρο + επίθετο + ουσιαστικό → τα υγιή άτομα).
• ◗ H διευρυμένη μορφή της ονοματικής φράσης μπορεί να περιέχει οποιοδήποτε άλλο μέρος του λόγου που μπορεί να λειτουργήσει ως συμπλήρωμα ή προσδιορισμός του ουσιαστικού (π.χ. αριθμητικό, επίθετο ή και ολόκληρη ονοματική πρόταση).
  ΠAPAΔEIΓMA: Οι μικροί αφράτοι μπεζέδες, που τρίβονται αμέσως στο στόμα και λιώνουν

Διαπιστώνω ότι:

• ◗ H ρηματική φράση είναι ο συνδυασμός του ρήματος με τα συμπληρώματα και τους προσδιορισμούς του.
• ◗ Mια ονοματική φράση μπορεί να είναι μέρος μιας ρηματικής φράσης:
  

  Το Υπουργείο Υγείας	συνέταξε	διατροφικές οδηγίες
  OΦ		OΦ
  	PΦ

  Και κάποιες ασκησούλες: 1. Ονοματική-ρηματική φράση 
•                                          2. Ονοματική-ρηματική φράση
• 
  
  
• Mαθαίνω ότι:

  
  

  ◗ H ονοματική φράση έχει πολλές λειτουργίες στις προτάσεις.

  Συγκεκριμένα λειτουργεί ως:

  • • Yποκείμενο του ρήματος, δηλαδή μία λέξη ή φράση που δηλώνει ποιος ενεργεί (όπως εδώ οι γονείς) ή δέχεται μια ενέργεια ή βρίσκεται σε μια κατάσταση:
    Πολλοί γονείς δε διαφωνούν. (κείμ. 1)
  • • Κατηγορούμενο (του υποκειμένου):
    Το 1 στα 10 Ελληνόπουλα είναι παχύσαρκο παιδί. (κείμ. 1)
  • • Αντικείμενο, δηλαδή το πρόσωπο ή το πράγμα στο οποίο μεταφέρεται η ενέργεια του υποκειμένου ενός ρήματος:
    Το Υπουργείο Παιδείας συνέταξε διατροφικές οδηγίες. (κείμ. 3)
  • • Συμπλήρωμα μιας πρόθεσης :
    Λόγια κάποτε πικρά με τη γλύκα στο στόμα. (κείμ. 2)
  • • Συμπλήρωμα ενός ουσιαστικού (= άλλης ονοματικής φράσης) σε πτώση γενική:
    Περιεργάζομαι την παράταξη των γλυκισμάτων. (κείμ. 2)

Ασκησεις:


Γ. ΚΛΙΣΗ ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΩΝ ΚΑΙ ΕΠΙΘΕΤΩΝ

κλίση των ουσιαστικών from elen25

ΓΓ1.    Kλίση ουσιαστικών

Παρατηρώ ότι:

• 
  
• ◗ Πολλές φορές το φυσικό γένος ενός ουσιαστικού άλλοτε ταυτίζεται και άλλοτε όχι με το γένος που έχει στη γραμματική (γραμματικό γένος). • Για παράδειγμα, το ουσιαστικό το αγόρι έχει φυσικό γένος αρσενικό, αλλά έχει γραμματικό γένος ουδέτερο, ενώ το ουσιαστικό ο μάγειρας έχει φυσικό και γραμματικό γένος αρσενικό.

       Προσέχω ότι:

• 
  
• 
  
• ◗ Η ονομαστική είναι η πτώση που απαντά στο ερώτημα ποιος, ποια, ποιο ενεργεί ή παθαίνει κάτι ή βρίσκεται σε μια κατάσταση που δηλώνει το ρήμα.
• ◗ Η γενική είναι η πτώση που απαντά στο ερώτημα τίνος (ποιου, ποιας, ποιου;).
• ◗ Η αιτιατική είναι η πτώση που απαντά στο ερώτημα τι (ποιον, ποια, πιο;).
• ◗ Η κλητική είναι η πτώση με την οποία απευθύνουμε πρόσκληση ή προσφώνηση σε κάποιον, κάποια, κάτι.

     Διαπιστώνω ότι:

• 
  
• 
  
• ◗ Tα ουσιαστικά διακρίνονται σε δύο μεγάλες κατηγορίες, τα δικατάληκτα και τα τρικατάληκτα.
• ◗ Παράλληλα τα δικατάληκτα διακρίνονται σε ισοσύλλαβα (καθώς όλοι οι τύποι-πτώσεις έχουν ίδιο αριθμό συλλαβών, π.χ. μαθητής και ανισοσύλλαβα (καθώς ορισμένοι τύποι-πτώσεις εμφανίζουν μία επιπλέον συλλαβή, π.χ. παππούς).
• ◗ Ένας άλλος τρόπος κατάταξης των ουσιαστικών (ακολουθείται σε ορισμένες περιγραφές της Νέας Ελληνικής) είναι η διάκριση τους σε αρσενικά, θηλυκά και ουδέτερα, δηλαδή η διάκριση των κλίσεων σύμφωνα με το γένος, όπως στον πίνακα πιο πάνω.

Κλίση ουσιαστικών από την Πύλη για την ελληνική γλώσσα.

Ορθογραφία ουσιαστικών και ασκήσεις 

Γ2.   Κλίση επιθέτων

Διαπιστώνω ότι:

• 
  
• 
  
• ◗ Mερικές βασικές κατηγορίες επιθέτων είναι:

• 	Αρσενικό	Θηλυκό	Oυδέτερο
  1.	καλ-ός          νότι-ος     -ος/-ός        γλυκ-ός	καλ-ή        -ή            νότι-α       -α            γλυκ-ιά     -ιά	καλ-ό             νότι-ο     -ο/-ό            γλυκ-ό
  2.	ταχύς        -ύς        αλλά παχύς	ταχεία      -εία                     παχιά        -ιά	ταχύ       -ύ            παχύ
  3.	ακριβής     -ής	ακριβής     -ής	ακριβές    -ές

• ◗ Υπάρχουν, όπως θα δούμε στη σχολική γραμματική, και άλλες κατηγορίες επιθέτων με καταλήξεις σε: -ής (καφετής), -ιά (καφετιά), -ί (καφετί)
  -ης (ζηλιάρης), -α (ζηλιάρα), -ικο (ζηλιάρικο),
  
  ενώ με ιδιαίτερο τρόπο κλίνεται ένα επίθετο που συναντάμε συχνά: ο πολύς, η πολλή, το πολύ (αναζητήστε την κλίση του στη σχολική γραμματική).

Κλίση επιθέτων από την Πύλη για την  ελληνική γλώσσα 

Νεοελληνική γλώσσα Β΄ Γυμνασίου, Ενότητα 4η: ΤΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΣΤΟ ΧΡΟΝΟ

A ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ

Κείμενο 1 [Η εκπαίδευση στην αρχαία Αθήνα]



Robert Flacelière, Ο δημόσιος και ιδιωτικός βίος των αρχαίων Ελλήνων, μτφρ. Γεράσιμος Βανδώρος, εκδ. Παπαδήμα, 1998

    

Η εκπαίδευση των παιδιών στην αρχαία Αθήνα

 Η διαδικασία της μόρφωσης των αρχαίων (από την Ιστορία της Α΄Γυμνασίου)

Πώς ήταν η εκπαίδευση στην αρχαιότητα;      

Κείμενο 2 «Να 'σαι καλά δάσκαλε!»

Το σχολείο παλιά και σήμερα. 

Το σχολείο στα χρόνια τα παλιά

Το-σχολείο-στα-χρόνια-τα-παλιά

View more presentations or Upload your own.

Κείμενο 3 [Διαβατήριο για τη ζωή η βασική εκπαίδευση]

UNESCO 

Το δικαίωμα στην εκπαίδευση

Οι πόρτες του σχολείου είναι κλειστές.  

Αφιέρωμα στον Μικρό Αναγνώστη.

Κείμενο 4 [Οι νέες τεχνολογίες θα αλλάξουν την εκπαίδευση]

Δείτε μια σύντομη παρουσίαση της ιστορίας της τεχνολογίας στην εκπαίδευση, σε μια χρονογραμμη.

Η εκπαίδευση τότε και τώρα 

Κι ένα βιντεάκι για το εξαντλητικό 24ωρο του μαθητή! 

B1 Οι διαθέσεις του ρήματος

                          

ΔΙΑΘΕΣΕΙΣ ΤΟΥ ΡΗΜΑΤΟΣ from Αλεξάνδρα Γερακίνη

Μαθαίνω για τη διάθεση του ρήματος
και την παθητική σύνταξη

• Η διάθεση αναφέρεται στη σημασία του ρήματος και στη σχέση που έχει με το υποκείμενό του και διακρίνεται σε ενεργητική, παθητική, μέση και ουδέτερη.
• Τα ρήματα, ως προς τη διάθεσή τους, είναι
  • ενεργητικά, όταν το υποκείμενο ενεργεί (παράδ.2α, β)
  • παθητικά, όταν το υποκείμενο δέχεται ενέργεια ή παθαίνει κάτι από άλλον (παράδ. 2γ)
  • μέσα, όταν το υποκείμενο ενεργεί και η ενέργεια γυρίζει στο ίδιο (παράδ. 2δ)
  • ουδέτερα, όταν το υποκείμενο ούτε ενεργεί ούτε παθαίνει κάτι, αλλά απλώς βρίσκεται σε μια κατάσταση (παράδ. 2ε).
• Η διάθεση του ρήματος είναι ανεξάρτητη από τη φωνή στην οποία ανήκει· δηλαδή, ένα ρήμα μπορεί να βρίσκεται στην ενεργητική φωνή και να έχει παθητική διάθεση (Μαύρισα από τον ήλιο) ή να βρίσκεται στην παθητική φωνή και να έχει ενεργητική διάθεση (Χρειάζομαι χρόνο).
  
  
  
• Όταν διατυπώνουμε ένα νόημα με ρήμα παθητικής διάθεσης, έχουμε παθητική σύνταξη.
• Στην παθητική σύνταξη, το προθετικό σύνολο (συνήθως από + αιτιατική) που φανερώνει το πρόσωπο ή το πράγμα από το οποίο παθαίνει κάτι το υποκείμενο λέγεταιποιητικό αίτιο (Διαβάζω και γράφω, 3).

Θεωρία και ασκήσεις για τις διαθέσεις του ρήματος.